به مناسبت سالروز آسمانی شدن اسطوره اخلاق، انسانیت و هنر ناب و پاک، استاد حسین تهرانی، نوازنده صاحب مکتب تنبک و پدر تنبکنوازی نوین ایران
استاد حسین تهرانی در سال 1290 در تهران متولد شد. پدرش علاقه بسیاری به موسیقی داشت و دوستان نوازندهاش را به خانه دعوت میکرد تا از نوای موسیقی آنها لذت ببرد. این بود که پسرش نیز با موسیقی انس گرفت و کم کم عاشق یادگیری ضرب شد، اما پدرش با این کار مخالف بود زیرا در آن زمان نوازندگی و علاقه به موسیقی جرم محسوب میشد و کسانی که به دنبال این هنر میرفتند، انگشتنما میشدند. حسین نیز به ظاهر تنبک را کنار گذاشت ولی همچنان به ضرب علاقه داشت.
آشنایی وی با استاد بدیعزاده نقطه عطف زندگی هنری او محسوب میشود. بدیعزاده به هنر و استعداد او پی برد و در مجلسی این استعداد را با دوستان خود، ابوالحسن صبا، استاد ملک، ملک الشعرای بهار، ذکاالملک فروغی و حبیب سماعی مطرح کرد و حسین تهرانی برای اولین بار در محضر این اساتید بزرگ موسیقی آزمایش هنری خود را پس داد. استاد صبا نیز همچون بدیعزاده پی به استعداد حسین تهرانی برد و حسین نیز مجذوب وی گشت و این آشنایی شروعی بود برای شرکت در کلاس های استاد صبا. او برای یادگیری بیشتر از محضر رضا روانبخش ، مهدی غیاثی و کنگرلو که در تنبک نوازی تبحر داشتند نیز کسب فیض نمود. ولی او همیشه استاد اصلی خود را استاد صبا می دانست.
در سال 1320 روح الله خالقی با همت و شرکت جمعی از دوستان هنرمند خود «انجمن موسیقی ملی» را پایهگذاری کرد که تهرانی از اعضای اصلی آن بود و تنها نوازنده تنبک بود. در سال 1323 به مدرسه کلنل وزیری راه یافت و تدریس تنبک را در این مدرسه آغاز کرد و در سال 1328 با پیشنهاد خالقی کلاسهای آموزش تنبک را در هنرستان موسیقی ملی تاسیس کرد. احیای ساز تنبک که در آن زمان کم ارزش شده بود، مقرون زحماتی بود که تهرانی کشید چرا که تهرانی ضرب را قلب موسیقی می دانست و شاگردانی در این زمینه پرورش داد که میتوان به مرحوم علی زاهدی اشاره کرد. وی برای اولین بار «گروه تنبک» را ایجاد کرد و برای آنها قطعاتی را تنظیم کرد که باعث پیشرفت و علاقهی بیشتر هنرجویانش می شد و برای اولین بار در تلویزیون کنسرت تشکیل داد. وی شیوهی خاصی برای نوازندگی تنبک داشت. تهرانی پوست تنبک را از نظر طنین صدا به سه قسمت ناحیه مرکزی، میانی و کناری تقسیم کرد و این کار سبب شد تا هنرجویان براحتی بتوانند فرق صدای این سه منطقه را تشخیص بدهند. از نظر تهرانی هر انگشت دست صدای خاصی داشت و معتقد بود که نوازنده باید بداند که در هر لحظه از کدام انگشت باید استفاده کند. در کل اصولی که وی در شیوه تنبک نوازی خلق کرد، این ساز را به حد اعلای خود رساند و نواختن ضرب در موسیقی ایرانی از اعتبار چشمگیری برخوردار شد. بعنوان مثال در در نواختن «ریزپلنگ» ناصر افتتاح ، یکی از شاگردانش تبحر خاصی داشت.
از نظر اخلاقی زبر و زرنگ، بسیار خونسرد، تمیز و شیک پوش، مبادی ادب و نزاکت بود. شوخ طبعی در کلامش بود اما شوخیهایش تند و زننده نبود. وی در جوانی با کار در یک کارگاه صنعتی دچار سانحه شد و یک چشمش را از دست داد و به همین دلیل همیشه عینک دودی به چشم داشت. زبان محبتی که داشت باعث شد همه اول او را یک جوانمرد بدانند، بعد یک هنرمند. حسین تهرانی با وجود صریح اللهجه و بیپروا بودن رعایت ادب را نیز میکرد و شاگردانش تندخوییهای او را با صبوری تحمل میکردند و تعدادی از آنها جز نامآوران در زمینه ضرب شدند. وی بسیار انساندوست بود و همیشه از ظلم و ستمی که به زیردستان میشد، گلایه میکرد. روزی به دعوت یکی از دوستانش به خانه وی رفت و صاحبخانه خدمتکار را برای خرید ناهار به بیرون فرستاد، بعد از بازگشت خدمتکار به خانه و خوردن ناهار صاحبخانه باقیمانده پول را که 63 تومان میشد از خدمتکار خواست ولی خدمتکار گفت پولی ندارد و نمیداند… صاحبخانه با شلاق وی را مورد ضرب و شتم قرار میدهد تا جایی که حسین تهرانی مداخله کرده و گناه را به گردن میگیرد و 63 تومان از جیبش درآورده به صاحبخانه میدهد و از آن روز به بعد به علت تاثیر زیادی که این حادثه روی او گذاشته بود، تصمیم میگیرد همیشه بصورت 63 امضا کند تا هیچوقت این ظلم و ستم را فراموش نکند.
حسین تهرانی هیچوقت ازدواج نکرد و هیچگاه علاقهای به مالاندوزی نداشت و تا آخر عمر در خانه محقری که با کمک وزارت فرهنگ خریداری کرده بود، زندگی کرد و بالاخره در هفتم اسفندماه 1352 دار فانی را وداع گفت و در قبرستان ظهیرالدوله به خاک سپرده شد.
حسین تهرانی کسی است که ساز ضرب را دوباره روحی تازه بخشید و تکنیکهای نوینی برای آن ابداع می کند. وی معتقد است که ضرب قلب موسیقی ایرانی است.

استاد حسین تهرانی
منتشر شده در ۱۳۹۸/۱۲/۷