بخش مهمی ازآنچه «فرهنگ» مردم یک سرزمین را به وجود می‌آورد و به دیگر ممالک می‌شناساند، باورهای مردم آن سرزمین است. باورهایی که در طی قرن‌ها، مردم یک کشور در هر سطح علمی و فرهنگی که باشند، در زندگی خود دخالت داده و حتی بخش‌هایی از زندگی خود را با آن باورها بنا می‌کنند. بدیهی است که این باورها نقش پررنگی نیز در تحولات و تغییرات اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و... آن سرزمین دارند؛ چراکه این تحولات نیز درگرو خواسته‌ها، نیازها و اقدامات مردم به وقوع می‌پیوندند.
«حسن ذوالفقاری» در اثر خود بانام «باورهای مردم ایران» به‌تفصیل این مبحث را موردبحث و بررسی قرار داده است.
او تلاش کرده تمامی باورهای مردم ایران‌زمین را در طی قرون بررسی کند و تأثیر این باورها را در ادبیات و اشعار نیز مورد کنکاش قرار دهد؛ چراکه امروزه یکی از منابع مهم درک و دریافت این باورها، ادبیات فارسی و اشعار و متن‌ها به‌جای مانده از گذشته است.
نکته حائز اهمیت در کتاب پیش رو، بررسی این باورها و فرهنگ ناشی از آن در بخش‌های مختلف ایران است. در این کتاب خواهیم دید آنچه امروزه در نواحی مختلف کشور در میان مردم هر شهر و خطه رایج است، برگرفته از همین باورهاست.
این اثر توسط نشر «چشمه» منتشرشده و هم‌اکنون در سایت فروش آنلاین کتاب «نبض هنر» در دسترس علاقه‌مندان قرار دارد.
باهم بریده‌ای از این اثر را می‌خوانیم:
معانی نمادین آب را می‌توان در سه مضمون اصلی خلاصه کرد: ۱. چشمه حیات؛ ۲. وسیله تزکیه؛ ۳. مرکز زندگی دوباره. «آب مبدأ جهان آفرینش و مبنای تجلّی کائنات است؛ زیرا همیشه نامیه است و در برگیرنده همه صور بالقوه و پیوند با آب، همواره متضمن تجدید حیات است.» (الیاده، ۱۸۹) از این‌رو آب مورث ولادت است. آب اغلب در اساطیر، نماد زن است؛ از این‌رو عنصر باروری و حاصل‌خیزی تلقی می‌شود که زندگی می‌بخشد، به‌طور دقیق همان کاری که زنان می‌کنند. «در زبان سومری a به معنای آب بود امّا بارگیری و زادوولد نیز معنی می‌داد و در نقوش حکاکی‌شده بر سنگ که از ناحیه بین‌النهرین به دست آمده است، آب و رمز ماهی علامت باروری و بارگیری و آبستنی‌اند.» (همان، ۱۹۰)
در ایران باستان، ایزدبانوی آب، آناهیتا، ایزدی قدرتمند، برازنده و محبوب بود. «شاید بتوان گفت پرستش این ایزد مربوط به هزاره نخست پیش از میلاد است و آیین این ایزدبانو به‌عنوان "نه‌نه‌یی"۷۵ تا دوران پارت‌ها ادامه یافته است. "نه‌نه‌یی" نام سامی مادر ایزد بزرگ۷۶ است که در روزگار باستان آیینش از کرانه‌های مدیترانه تا سواحل دجله و فرات و دره سند و مرزهای خاوری ایران بزرگ گسترده بود و با نام‌های آرتمیس، آناهید، ایشتر و نه‌نه‌یی میان یونانیان، بابلیان، لودی‌ها و مردم آسیای صغیر پرستیده می‌شد
لینک خرید کتاب: باورهای عامیانه مردم