محمود دولت آبادی نویسنده صاحب نام معاصر در سال ۱۳۱۹ در دولت آباد بیهق متولد شد و در خانواده ای روستایی که از راه کار بر زمین سخت کویر؛ روزگار می گذراندند بزرگ شد. کودکی اش در روستا سپری شد و تاثیر این سالها باعث شد تا "رمان روستایی" به دست او به اوج شکوفایی برسد.

دوران کودکی دولت آبادی مصادف است با زمان جنگ جهانی دوم که فقر و ناخوشی و به دنبال آن ، اقتدار روس‌ها بر ایران را به همراه داشت. در فقر آن سال‎ها محمود از مدرسه رفتن بازماند و به کار پرداخت؛ از کار روى زمین و چوپانى گرفته تا پادویى کفاشى، صاف کردن میخ‎هاى کج و بعد وردستى پدر و برادرها در کارگاه تخت گیوه‎کشى. مدتى هم شاگرد دوچرخه سازى شد. بعد در یک کارخانه پنبه پاک‎کنى کار کرد تا به کار در سلمانى رسید که تا سالیان دراز، در مواقع اضطرار ممر معاشش شد.

محمود ، در اوان نوجوانی بیمار شد و برای‌ معالجه به مشهد رفت و پس از آن به همراه پدر و مادرش عازم عتبات عالیات گردید. او پس از بازگشت، به صورت موقت در تهران اقامت گزید و مدت یک سال در تهران ماند و در طی ایام اقامت در تهران فعالیت‎های گوناگون، از جمله کار در چاپخانه و حروف‌چینی را تجربه کرد. یک سال بعد دوباره به سبزوار بازگشت و در سال ۱۳۳۷ با هدف‌ استخدام درارتش و ورود به آموزشگاه گروهبانی‌ عازم مشهد شد. ذوق او به نوشتن باعث شد تا نویسندگی را قبل از مهاجرت به تهران تجربه کند اما نخستین داستانش به نام « ته شب » در سال ۱۳۴۱ در مجله ای در تهران چاپ شد. از آن پس؛ کار نوشتن را به صورت جدی و با پشتکار فراوان ادامه داد و از سال ۱۳۴۷ داستان هایش در نشریات ادبی و به صورت کتاب به چاپ رسید و برای وی شهرت زیادی را به بار آورد .

نثر دولت آبادی در اوج جذابیت و زیبایی است. نثری زنده، جذاب، اثرگذار و با قدرت انتقالی شگفت که گویی خواننده تمام شخصیت ها و مناظر و پدیده های طبیعت را که او توصیف می کند، به چشم می بیند. مهارت دولت آبادی در توصیف اندام و چهره و حالات روحی قهرمانانش چنان است که تا مدت ها پس از مطالعه ی داستان، سیمای یک یک آنان در ذهن خواننده می ماند. در نثر دولت آبادی واژگان محلی (کردی و خراسانی) نیز در کنار واژه های امروزی آورده شده اند و این موضوع بدون اینکه نقصی در معنی متن ایجاد کند، به شیرینی و زیبایی زبان نثر او می افزاید.

مهم ترین کتاب دولت آبادی رمان بلند ده جلدی "کلیدر" است که نزدیک به 3000صفحه می باشد.

آثار دیگر دولت آبادی عبارتند از :

ته شب (داستان )؛ هجرت سلیمان و مرد (مجموعه داستان)؛ لایه های بیابانی (مجموعه داستان)؛ اوسنه بابا سبحان (داستان بلند)؛ تنگنا (نمایشنامه )؛ باشبیرو ( نمایشنامه )؛ گاواره بان (داستان)؛ ناگریزی و گزینش هنرمند ( مجموعه مقاله )؛ عقیل عقیل ( داستان )؛ موقعیت کلی هنر و ادبیات کنونی ( مجموعه مقاله )؛ دیدار بلوچ (سفرنامه)؛ کلیدر ( رمان)؛ جای خالی سلوچ ( رمان)؛ ققنوس ( نمایشنامه )؛ آهوی بخت من گزل ( داستان)؛ کارنامه سپنج ( مجموعه داستان و نمایشنامه ).

در سال‌های دهه 40 ، محمود دولت آبادی با تئاتر آشنا می‌شود و به مدت 1 سال ، در این رشته تحصیل می‌کند و رتبه اول را در آن کسب می‌کند. پس از پایان تحصیلات 1 ساله‌اش در این رشته در چندین تئاتر و فیلم ایفای نقش می‌کند.

سوابق بازیگری محمود دولت آبادی عبارتند از:
« شب‌‏های سفيد » داستايوسكی
« قرعه برای مرگ » واهه كاچا
« اينس مندو » تانيا
« نگاهی از پل » آرتور ميلر
«شهر طلایی» نوشته عباس جوانمرد
«قصه طلسم و حریر و ماهیگیر» نوشته علی حاتمی
«ضیافت و عروسکها» نوشته بهرام بیضایی
سه نمایشنامه پیوسته «مرگ در پاییز» نوشته اکبر رادی
«تامارزوها» نوشته نصرت نویدی
«راشومون» که کارگردانی آن را بعدها خود به عهده گرفت.
«حادثه درویشی» نوشته آرتور میلر با کارگردانی ناصر رحمانی نژاد
«چهره‌های سیمون ماشار» اثر برشت با کارگردانی مشترک محسن یلفانی و سعید سلطان پور.
«در اعماق» اثر ماکسیم به کارگردانی مهین اسکویی،
نقش کوتاهی در فیلم « گاو » داریوش مهرجویی

جوایز و افتخارات
نشان شوالیه هنر و ادب فرانسه ۲۰۱۴
برنده جایزه ادبی یان میخالسکی سوییس ۲۰۱۳
ترجمه انگلیسی رمان کُلنل، با ترجمه تام پتردیل، نامزد جایزه بهترین کتاب ترجمه در آمریکا ۲۰۱۳
برنده جایزه ادبی هوشنگ گلشیری برای یک عمر فعالیت ۲۰۱۲
نامزد دریافت جایزه مَن بوکر آسیا در جشنواره کتاب سنگاپور ۲۰۱۱
نامزد دریافت جایزه ادبی آسیایی، برای رمان زوال کلنل ۲۰۱۱
دریافت جایزه ادبیات بین‌المللی خانهٔ فرهنگهای جهان برلین ۲۰۰۹
برنده جایزه ادبی واو ۱۳۹۰
دریافت جایزه یک عمر فعالیت فرهنگی، بدر نخستین دوره جایزه ادبی یلدا به همت انتشارات کاروان و انتشارات اندیشه سازان ۱۳۸۲
برنده لوح زرین بیست سال داستان‌نویسی بر کلیه آثار، به همراه امین فقیری ۱۳۷۶

خانه پدری محمود دولت‌ آبادی که در روستای دولت‌ آباد شهر سبزواربزرگ قرار دارد، با نام خانه محمود دولت‌ آبادی در تاریخ در تاریخ ۷ مرداد ۱۳۸۲ با شماره ثبت ۹۳۲۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. قدمت این اثر مربوط به دوره پهلوی می‌باشد.