به گزارش خبرنگار سایت نبض هنر، بیستوهشتمین جلسهی نقد «یک ماه، یک کتاب»، بیستو ششم مردادماه برای بررسی کتاب «عبور از من» مجموعه شعر نیمایی الهه تاجیکزاده، با حضور شاعر این کتاب، همچنین دکتر مصطفی علیپور، سودابه امینی، فریبا یوسفی و دیگر شاعران و علاقمندان به شعر و نقد برگزار شد. الهه تاجیکزاده شاعر، نویسنده و طراح است. فعالیت ادبی و گرایش خلق ادبی او بیشتر مایل به ادبیات کودک و نوجوان است.
نقد کتاب را شاعر وپژوهشگر و فعال پرسابقه و خوشسابقهی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان؛ سودابه امینی آغاز کرد و با توجه به این که بخش عمدهی این کتاب سهگانی است، ابتدا در مورد این قالب توضیحاتی داد:
«در ادبیات کلاسیک سهگانی چهار ویژگی دارد: کوتاه بودن، سهمصرعی بودن، کوبشی بودن و بسته بودن؛ که دو ویژگی آخر فرم هارمونیک شعر را تشکیل میدهد. هر شعر کوتاه باید پیام حسی و تصویری را به خوبی منتقل کند و طوری تمام شود که خواننده منتظر ادامهی شعر نباشد. شعر کوتاه از نظر مفهومی باید تکهستهای باشد.
شرایط جامعهی امروز نیاز به شعر کوتاه را مطرح میکند و قالب سهگانی از این جهت انتخاب مناسبی است. اشعار نیمایی این کتاب، زبانی ساده و سالم، نوجوانانه و امروزی دارند. سهگانیها نیز تنوع مضمون زیادی دارند مثلا مضامین اجتماعی، انسانی، محیط زیست، انتظار و عشق. در برخی سهگانیها طنز نیز دیده میشود.
زبان زلال این مجموعه مناسب نوجوانان است و به ایشان پیشنهاد میشود که به طور جدی در زمینه کودک و نوجوان کار کنند.»
مصطفی علیپور که شعر را بیشتر از لحاظ زبان بررسی میکند، گفت:
«شعر کوتاه به وجود آمد تا "ذهن موجز" را به "زبان موجز" تبدیل کند. یک ویژگی که در طول تاریخ در تمام شعرهای خوب رعایت شده است، عنصر ابهام است. این عنصر در سهگانی نیمایی عنصر اصلی است. ابهام باید محصول شعر باشد و ظرفیت تاویل ایجاد کند، نه این که صرفا زبان شعر را سخت کند. سهگانیهای این کتاب موفق بودهاند زیرا "ایجاز محصول ذهن" و "ابهام محصول شعر" در آن رعایت شده است.
سهگانی نیمایی بر خلاف شعر نیمایی باید ساده باشد و سادگی در شعرهای این کتاب به خوبی رعایت شده است. اما شاعر گاه در زبان آنچنان که باید، وسواس نداشته است. از جمله مشکلات زبانی که در این مجموعه میبینیم حشو است. ما در شعر نیمایی حشو نداریم زیرا شعر نیمایی آمد تا دیگر حشو نداشته باشیم. برخی از شعرهای این کتاب به لحاظ موسیقی و وزن تابع شعر نیمایی شده، اما با این حال در آن حشو هم میبینیم.»
در ادامه فریبا یوسفی سوالی را مطرح کرد:
«در ادبیات عموما نظریهپردازان یا سبکشناسان در پی شاعران حرکت کردهاند؛ یعنی ابتدا شاعر اثر یاشیوهای خلاقانه را ارائه داده و پس از رواج آن، نظریهپردازان، آن شیوه یا قالب جدید را بیان کرده و فقط آن را توضیح داده و دستهبندی کردهاند. اما انگار در مورد قالب سهگانی برعکس بوده است. آیا در تاریخ ادبیات این وضعیت سابقه دارد؟ یا این قالب به انواع شکلها در ادبیات سابقهها و نمونههایی داشته و در این دهه تنها با تعریف و توصیفهای نو، ظرفیتهای بیشتری برای آن ایجاد شده و رواج یافته است؟»
مصطفی علیپور پاسخ داد:
«این کار مانند این است که برای بچهای که به دنیا نیامده شناسنامه تهیه کنند. من چنین چیزی در تاریخ ادبیات ندیدم و همیشه مانیفست بعد از سرودن شعر ایجاد شده و اساس زیباییشناختی و زبانشناختی داشته. اما در مورد سهگانی شتابزدگی رخ داده است. این شتابزدگی از ارزش بنیانگذاران آن کم نمیکند...»
شاعران حاضر در جلسه نیز نظر خود را در مورد کتاب اظهار کردند. فاطمه طارمی گفت:
«این کتاب مجموعهای موفق است اما مخاطب را با بلاتکلیفی مواجه میکند. این کتاب را نه میتوان به عنوان مجموعهای نوجوانانه پذیرفت و نه کاملا مجموعهای بزرگسالانه است. بعضی شعرها خیلی ساده هستند و برخی سختاند.»
در انتهای این جلسه شاعران به شعرخوانی پرداختند. اولین شعر، یک سهگانی از الهه تاجیکزاده بود:
«به فوارهها در قیام
به فوارهها در قعود
به فوارهها... سلام»
سپس سودابه امینی، ساجده جبارپور، فاطمه نانیزاد، فریبا یوسفی، نصیبا مرادی، سجاد شاکری و دو دختر الهه تاجیکزاده؛ آلاله و نازنینزینب جنیدی شعر خواندند.